Log in

X

Phone: (676) 24455 or (676) 23565 | Email: info@parliament.gov.to

Stay in Touch

Naʻe fakaava fakaʻofisiale ‘e he Palesiteni ‘o Fisi, Ratu Naiqama Lalabalavu, ‘a e fakataha’anga lahi hono 5 ‘a e Kulupu ‘o e ngaahi Fale Alea ‘i he Pasifiki, ‘i he polokalama fakaava ‘o e fakataha’angá, fakataha mo e ouau talitali ‘a Fisi (traditional Fijian protocol ceremony). ‘I he me’a ‘a e Palesitení, naʻa ne tapou ki he ngaahi Fale Alea ʻo e Pasifikí ke nau fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi kaveinga mo e ngaahi pole ʻa ia ʻoku fehangahangai mo e ngaahi fonua Pasifikí hangē ko e feliuliuaki ʻa e ʻeá, pea ke toe fakamālohia ʻa e uouongataha fakafeituʻu (regional solidarity) mo ha leʻo faaitaha (united voice) ʻi heʻene aʻu ki he ngaahi tuʻunga fakamamani lahí.

Naʻe meʻa atu ki he fakataha ni ʻa Lord Fakafanua (ʻEiki Sea ʻo e Fale Alea) pea mo Hon. Siaosi Sovaleni (Fakafofonga Kakai ʻo e Vāhenga Fili Tongatapu 3), ʻa ia ʻoku fakahoko ʻi Natadola, Sigatoka, Fisi. Ko e fakataha eni maʻae Sea ʻo e ngaahi Fale Alea ʻi he Pasifikí ʻa ia ʻoku nau memipa ʻi he kulupu PIPG, ke aleaʻi ʻa e kaveinga “Ko e Ngaahi Fonua Pasifiki ʻi ha ʻatakai fakamamani lahi ʻoku feliuliuaki”. ʻOku kau atu foki he fakataha ni ʻa e ngaahi Fale Alea mei he ngaahi vahefonua lalahi ʻe 3 ʻi he Pasifiki – Polinisia, Melanisia mo Maikolonisia.

Lolotonga ʻa e fakataha ʻaho ʻe 3 ko ʻení, ʻe aleaʻi ai ʻa e ngaahi kaveinga mahuʻinga ʻo kau ai ʻa e ngaahi feliuliuaki ʻoku hoko ʻi mamani ʻa ia ʻoku ʻi ai ʻene uesia ʻi he vahefonua Pasifiki, ngaahi fatongia ʻo e Fale Alea ʻi hono tataki ʻo ha langa fakalakalaka ʻoku tuʻuloa pea mo e kaveinga mahuʻinga ʻo e ngāue fakataha fakafeituʻu (regionalism). Ko e tumutumu ʻo e ngaahi femeʻaʻaki ko ʻení ko hono vakaiʻi ʻa e fokotuʻu (proposal) ke faʻu ha sino fakavahefonua (regional institution) maʻae ngaahi Fale Alea ʻo e Pasifikí mo aleaʻi hono faʻungá.

Ko e PIPG ko e tefitoʻi sino ia ʻoku ne fakatahatahaʻi ai ʻa e ngaahi Fale Alea ʻi he Pasifiki. ʻI Fepueli o e taʻu ni, naʻe kau atu ʻa e ʻEiki Sea ʻo e Fale Aleá, Lord Fakafanua, ki he fakataha ʻa e Kulupu Ngaue ʻa e PIPG, ʻa ia ʻoku memipa ai ʻa Tonga ni, fakataha mo Fisi, Tahiti, ʻOtu Motu Solomone mo Palau. Naʻe ngāue ʻa e Kulupu Ngāué ki hono fokotuʻutuʻu ha faʻunga fakaangaanga (draft framework) ki hono fokotuʻu ha sino fakavahefonua maʻae ngaahi Fale Alea ʻi he Pasifikí. Ko e ngaahi fokotuʻu ko iá (recommendations) ʻe aleaʻi ia ʻi he fakatahaʻanga hono 5 ko eni ʻa e PIPG.

ʻOku muimui folau ʻa Dr. Sione Vikilani (Tokoni Kalake) mo Sulia Makasini (Vaʻa Komiti mo e Laipeli) mei he ʻOfisi ʻo e Fale Alea. ʻOku fakapaʻanga eni ʻe he kautaha UNDP mo e Fale Alea ʻo Tonga. ʻE fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻi he ʻaho Tuʻapulelulu 28 ʻo ʻAokosi 2025.

. .