Hoko a ‘Eiki Nōpele Fakafanua Ko e Memipa ‘o e Kau Kaivai ‘o Ngātaí

FALE ALEA ‘O TONGA
ONGOONGO TUKU ATU

Hoko a ‘Eiki Nōpele Fakafanua Ko e Memipa ‘o e Kau Kaivai ‘o Ngātaí
(Ocean Elders)

Lord Fakafanua ,‘Eiki Sea ‘o e Fale Alea ‘o Tonga

Kuo talitali lelei foki ‘a e ‘Eiki Sea ‘o e Fale Alea ‘o Tongá, ‘Eiki Nōpele Fakafanua, ko ha mēmipa fo’ou ‘o e Kau Kaivai ‘o Ngātaí (Ocean Elders), ko ha kulupu ngāue fakamamani lahi ‘oku kau atu ki ai ‘a e kau taki ‘oku nau ngāue ke malu’i ‘a ngātai mo hono ngaahi me’a mo’uí. ‘Oku hā mei he fakakau atu ko ‘eni ‘o e ‘Eiki Seá ‘a ‘ene tukupā mo taaimu’a he ngaahi lauita’u ‘i he vahefonua Pasifikí ke fakatolonga ‘a ‘oseni.

Ko e Kau Kaivai ‘o Ngātaí (Ocean Elders) ko ha kulupu ‘oku kau atu ki ia ‘a e kau taki fakamamani lahi ‘oku nau ngāue ke malu’i ‘a e ‘osení mo hono ngaahi me’a mo’uí. Na’e kamata ‘a e ngāue ko ‘ení ‘i he 2010, ‘i ha faka’amu ‘a Dr. Sylvia Earle ‘i he foaki ki ai ‘a e pale TED, ‘o ne loto ke fakaloloto ‘a e ‘ilo fekau’aki mo hono malu’i ‘o ngātaí. ‘Oku tākiekina ‘a e Kau Kaivai ‘o Ngātaí ‘e he “Tefito’i Taumu’a Mahu’inga ‘o e To’utangata hono Fitú (“Seventh Generation Principle,”) ‘a ia ‘oku ‘uhinga kuo pau ketau fakahoko ha ngaahi fili ‘i he ‘aho ni ‘e tokoni ki he kakaí mo e mamani ‘i he ‘ene tu’u ki he kaha’ú.

‘Oku kau atu ai ‘a ‘Eiki Nōpele Fakafanua ki he kulupu ko ‘eni ‘o e ni’ihi ‘iloa hangē ko H.S.H. Pilinisi Albert II, Pilinisi Pule ‘o Monaco; mataotao ‘i he ‘ātakaí Dr. Sylvia Earle; Sir Richard Branson; Jean-Michel Cousteau; Victor Vescovo, tokotaha pisinisi, mo e ‘ofisa tautahi mālōlō mo e pailate; Dr. Jane Goodall, DBE, ‘a ia na’a ne fokotu’u ‘a e Jane Goodall Institute mo e UN Messenger of Peace; fakataha mo e ni’ihi ‘iloa ‘i he fakatolonga ‘o e ngaahi me’a mo’ui ‘o ngātaí.

‘Oku kau atu ki he kulupú ha kau mataotao saienisi ‘iloa, kau taki ‘ulungaanga fakafonua mo e ni’ihi fakapule’anga ‘a ia ‘oku nau ngāue’aki honau lakangá ke poupou’i ‘a e ngaahi polokalama ngāue hangē ko e ngaahi feitu’u malu’i ‘o ‘osení, Taumu’a hono 14 ‘a e Ngaahi Pule’anga Fakatahatahá (Mo’ui ‘i Kilisitahí), mo e talite ke malu’i ‘a tahí.

Lord Fakafanua mo Pilinisi Hussain Aga Khaa lolotonga e Konifelenisi ‘a e Kautaha ‘a e Ngaahi Pule’anga ki he ‘Oseni (UNOC) ‘i Nice, Falanise.

‘I he ‘ene kau atu ko ‘eni ki he Kau Kaivai ‘o Ngātaí, ‘e tokoni ai ‘a ‘Eiki Nōpele Fakafanua ke fakaongo atu ‘a e ngaahi le’o mo e ngaahi kaveinga ‘oku hoaha’a ki ai ‘a e ngaahi fonua ‘o e ‘Otu Motu Pasifikí ki mamani lahi. Kuo ta’u lahi foki ‘a ‘ene poupou mālohi ki he ngāue fekau’aki mo e feliuliuaki ‘a e ‘eá, tu’unga lelei ‘a e ngaahi me’a mo’ui ‘o ‘osení pea mo hono ‘oatu ha faingamālie ki he to’utupú kenau fakahoko ha ngaahi ngāue lavame’a mo ma’ongo’onga. ‘Oku kaunga tonu ‘a e ngaahi langa ngāue ko ‘ení mo e misiona ‘a e Kau Kaivai ‘o Ngātaí.

‘I he hono lakanga ko e mēmipa, ‘e hokohoko atu ‘a e poupou mālohi ‘a ‘Eiki Nōpele Fakafanua ke malu’i ‘a e ‘osení ‘i he Pasifikí. ‘E hoko ‘ene ngaahi taukeí mo hono lakanga takí kene fakapapau’i ‘oku fakakau atu ‘a e ngaahi komiunití ‘o e Pasifikí ‘i he faitu’utu’uni fakamamani lahí fekau’aki mo e kaha’u ‘a hotau ngaahi ‘osení.

Kuo ‘osi fakafofonga’i atu foki ‘e ‘Eiki Nōpele Fakafanua ‘a Tonga ‘i he ngaahi fakataha’anga fakavaha’apule’anga, ‘o fakamamafa’i ai ‘a e loloto ‘o e fema’uma’utaki fakaē’ulungaanga fakafonua, faka’ekonōmika mo faka’ikolosia ‘a e kakai ‘o e Pasifikí mo ngātaí. Kuo ne lea foki ‘i he ngaahi fakataha’anga ‘a e Ngaahi Pule’anga Fakatahatahá, Fakataha’anga ‘a e Tukui Motu ‘o e Pasifikí, mo e Kominiuelí, ‘o fakamamafa’i atu ai ke toe mālohi ange hono malu’i ‘a e ngaahi me’a mo’ui ‘o ‘osení pea mo ha toe ngāue ‘oku lahi ange fekau’aki mo e feliuliuaki ‘a e ‘eá.