Log in

X

Phone: (676) 24455 or (676) 23565 | Email: info@parliament.gov.to

Stay in Touch

Constituency Development Funds

Polokalama Talatalanoa mo e Kakai ʻo e Fonua (Online Public Consultations) ʻa e KŌMITI TUʻUMAʻU KI HE LAO fekauʻaki mo e Lao Fakaangaanga Fika 24 mo e 25 ʻo e 2024

ʻOku ʻoatu heni ʻa e fakaafe mei he Kōmiti Tuʻumaʻu ki he Lao ʻa e Fale Alea ʻo Tongá ki he kakai ʻo e fonuá ke fakahū mai ha ngaahi fokotuʻu fakakaukau (submissions) ʻo fekauʻaki mo e lao fakaangaanga ʻe 2 ko ʻení:

  1. Lao Fakaangaanga Fika 24/2024: Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) ki he Maluʻi ʻo e Konisiuma 2024 (Consumer Protection (Amendment) Bill 2024)
  2. Lao Fakaangaanga Fika 25A/2024: Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) ki he ʻOmipatimeni 2024 (Ombudsmen (Amendment) Bill 2024)

ʻOku ʻi ai ʻa e ngaahi founga ʻe 4 ʻe malava ai ke fakahū mai ha fokotuʻu fakakaukau:

  1. Foomu ʻilekitulōnika (online form https://form.jotform.com/251027653971055)
  2. ʻImeili mai ki he This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
  3. Fokotuʻu tohi (letter) ʻo fakatuʻasila ki he Komiti Tuʻumaʻu ki he Lao
  4. Tā mai ki he fika telefoni 24455 ki he Vaʻa Kōmití ʻo fakahoko ange hoʻo fokotuʻu fakakaukau (lolotonga e houa ngāue 8:30am – 4:30pm).

Ki ha ngaahi fokotuʻu tohi, kataki ʻo fakapapauʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

  1. Fatu ʻi he lea faka-Tongá
  2. Hingoa ʻo e tokotaha ʻoku ne fakahū mai ʻa e fokotuʻu tohí, mo e fika telefoni fetuʻutakí
  3. Fakahā mai ʻa e vāhenga fili ʻoku ke fili aí
  4. Fakamahino ʻa e hingoa ʻo e lao fakaangaanga ʻoku makatuʻunga ai ʻa e fokotuʻu tohí
  5. Fakamahino ʻa e kupu pe ngaahi kupu ʻo e lao fakaangaangá ʻoku fekauʻaki mo e fokotuʻu

Kataki ʻo fakatokangaʻi ange, ʻoku ʻatā ke fakahū mai ha fokotuʻu fakakaukau ʻoku fekauʻaki mo e ongo lao fakaangaangá ki he Kōmití ʻo ʻ ikai ke toe tomui ange ʻ i he taimi 4:30pm ʻo e aho Pulelulu 30 ʻo ʻEpeleli 2025.

Ki ha toe fakaʻekeʻeke pe fiemaʻu fakamaʻalaʻala, kataki ʻo fetuʻutaki ki he fika telefoni 24-455 pe ko hoʻo aʻu tonu mai pē ki he ʻŌfisi ʻo e Fale Alea ʻo Tongá ʻi he lolotonga e taimi ngāué.

Fakaʻapaʻapa atu,
Kōmiti Tuʻumaʻu ki he Laó ʻo e Fale Alea ʻo Tongá

FAKAMATALA PUIPUITUʻA KI HE ONGO LAO FAKAANGAANGA

Ko e ongo Lao Fakaangaanga ko ʻení ko e Lao Fakaangaanga taautaha (private bill) ʻa ia naʻe fakahū mai ‘e he Fakafofonga Kakai ʻo e Vāhenga Fili ʻo ʻEua 11 (ka ko e ʻEiki Tokoni Palēmia ʻi he lolotongá ni), Hon. Dr. Taniela Fusimalohi.

1. Lao Fakaangaanga Fika 24/2024: Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) ki he Maluʻi ʻo e Konisiuma 2024 (Consumer Protection (Amendment) Bill 2024):

Ko e Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) ki he Maluʻi ʻo e Konisiuma 2024 (“Lao Fakaangaanga Fika 24”) ko e Lao Fakaangaanga ke ne fakatonutonu ʻa e Lao ki he Maluʻi ʻo e Konisiuma [Vahe 17.04] (“Tefitoʻi Lao”).

Ko e taumuʻa ʻo e Lao Fakaangaanga ni ke tapui ʻa e ngaahi ngāue ʻoku ne holoki ʻa e feʻauʻauhi ʻa e ngaahi pisinisí koeʻuhi ko e ngaahi uesia tamaki ʻe ala hokó. ʻOku kau ki heni ʻa e toe maʻolunga ange ʻa e mahuʻinga ʻo e koloá ki he konisiumá, fakasiʻisiʻi ʻa e ngaahi koloa ke fili mei ai ʻa e konisiumá, fakasiʻisiʻi ʻa e fakakaukau foʻou, fakafeʻatungiaʻi ʻo e kau mai (barriers to entry for businesses), holoki ʻa e tuʻunga ʻo e ngaahi pisinisi iiki, ʻikai tatau ʻa e tuʻunga fakaʻekonomika mo e liliu ʻa e maketí. ʻOku toe fokotuʻu atu ʻe he Lao Fakaangaangá ni ke toe tuku hake ʻa e ngaahi tautea ʻo e ngaahi hia ʻi he malumalu ʻo e Tefitoʻi Laó.

2. Lao Fakaangaanga Fika 25A/2024: Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) ki he ʻOmipatimeni 2024 (Ombudsmen (Amendment) Bill 2024):

Ko e Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) ki he ʻOmipatimeni 2024 (“Lao Fakaangaanga Fika 25”) ko e Lao Fakaangaanga ke ne fakatonutonu ʻa e Lao ki he ʻOmipatimeni [Vahe 2.02] (“Tefitoʻi Lao”).

Ko e tefitoʻi taumuʻa ʻo e lao fakaangaanga ni ke ne tapui ‘a e filifilimānako ‘o makatu’unga ‘i he tangata pe fefine, matakali, faingata’a’ia, tui fakalotu, tui, kaunga pe ngaue fakapolitikale, tu’unga fakahu’u ke tangata pe fefine, tu’unga fakamali, pe ta’u motu’a ‘o fakatefito ki he tafa’aki ‘o e ngāue, ako, ‘oatu ‘o e ngaahi koloa, ngāue mo e feitu’u pea ‘i hono fakahoko ‘o e ngaahi laó mo e ngaahi polokalama ‘a e pule’angá. ‘Oku fakafatongia’aki ‘e he Lao Fakaangaanga ni ‘a e ‘Omipatimeni ‘a e ngafa fatongia ki hono fakatotolo’i mo solova ‘o e ngaahi launga fekau’aki mo e filifilimanako, ako’i ‘o e kakai fekau’aki mo e filifilimanako mo hono ngaahi nunu’a, fakahoko ha ngaahi polokalama fakaako ke faka’ai’ai ‘a e ngaahi to’onga mo e ngaahi founga ngaue ‘oku ne fakafepaki’i ‘a e filifilimanako pea ke pulusi ha ngaahi tohi fakahinohino ke ta’ofi ‘a e ngaahi to’onga, ngaue mo e ngaahi founga ngaue filifilimanako. ‘Oku toe tu’utu’uni foki ‘e he Lao Fakaangaangá mo e taimi ʻoku malava ke fakaʻataa (exempt) aí.

.